ATX (Advanced Technology eXtended) to powszechnie przyjęty standard konstrukcji płyt głównych, obudów komputerowych oraz zasilaczy, wprowadzony przez firmę Intel w 1995 roku. Jego celem było ujednolicenie i uproszczenie projektowania komputerów stacjonarnych, zwiększenie kompatybilności komponentów oraz poprawa ergonomii montażu i chłodzenia.
Do dziś ATX pozostaje jednym z najważniejszych i najczęściej stosowanych standardów w świecie komputerów PC.
Co dokładnie określa standard ATX?
Standard ATX nie ogranicza się wyłącznie do wymiarów płyty głównej. Określa on również:
- rozmieszczenie gniazd montażowych (otworów na śruby mocujące płytę do obudowy),
- układ i pozycję złączy wejścia/wyjścia (I/O) na tylnej krawędzi płyty,
- rozstaw slotów na karty rozszerzeń (PCI, PCIe),
- lokalizację i typ złącz zasilania,
- schemat obiegu powietrza i rozmieszczenia wentylatorów w obudowie.
Dzięki temu producenci komponentów mogą tworzyć podzespoły, które są ze sobą kompatybilne, niezależnie od marki czy konkretnego modelu.
Wymiary i wersje ATX
Standardowa płyta główna ATX ma wymiary 305 × 244 mm. Wraz z rozwojem rynku pojawiły się też jego modyfikacje:
- microATX (244 × 244 mm) – mniejsza wersja ATX, zachowująca część slotów i funkcjonalności;
- miniATX / FlexATX – jeszcze bardziej kompaktowe formaty do komputerów typu small form factor;
- E-ATX (Extended ATX) – większy rozmiar (ok. 305 × 330 mm), przeznaczony do stacji roboczych i zestawów high-end;
- XL-ATX – niestandardowy, jeszcze większy format do najbardziej rozbudowanych konfiguracji.
Wszystkie te wersje powstały z myślą o różnych potrzebach użytkowników – od kompaktowych komputerów domowych po zaawansowane maszyny obliczeniowe.
Dlaczego ATX zdobył taką popularność?
ATX był odpowiedzią na problemy starszych standardów (np. Baby-AT), które miały nieefektywne rozmieszczenie komponentów i słabą cyrkulację powietrza. Główne zalety ATX to:
- lepsze chłodzenie – poprawiona wentylacja wnętrza obudowy dzięki przemyślanemu układowi komponentów,
- łatwiejszy montaż i konserwacja – bardziej logiczne rozmieszczenie złączy, możliwość łatwej rozbudowy zestawu,
- większa kompatybilność – szerokie wsparcie ze strony producentów sprzętu,
- modularność – użytkownicy mogą z łatwością wymieniać lub rozbudowywać poszczególne komponenty.
Zastosowanie ATX
Standard ATX znajduje zastosowanie w szerokim zakresie urządzeń:
- komputery domowe i biurowe – dzięki swojej uniwersalności;
- komputery gamingowe – zapewnia odpowiednią przestrzeń dla dużych kart graficznych i systemów chłodzenia;
- stacje robocze – pozwala na instalację dużej liczby dysków, pamięci RAM i kart rozszerzeń;
- serwery klasy podstawowej – w bardziej rozbudowanych wariantach (np. E-ATX).
ATX to nie tylko rozmiar płyty głównej – to kompletny standard projektowania wnętrza komputera, który zapewnia kompatybilność, wygodę, efektywność i możliwość rozbudowy. Przez lata stał się fundamentem rynku PC, wspieranym przez niemal wszystkich producentów sprzętu. Mimo pojawienia się nowszych standardów, takich jak ITX czy propozycje platform kompaktowych, ATX wciąż pozostaje najczęściej wybieranym rozwiązaniem w komputerach stacjonarnych.
